[00:00] Titus:

(VRIJPLAATS)

Als maker is het podium van jou

Alleen van jou

Je moet jezelf deze anarchistische vrijplaats toestaan

Alles wat je voelt en wilt en denkt en doet is hier geoorloofd

Hoe duister of onredelijk ook

Je mag hier uitkafferen wie je wil

Vechten met wie je wil

Verraden wie je wil

Vermoorden wie je wil

Je mag hier de liefde bedrijven met wie je wil

Maar ook kleineren wie je wil

Je mag hier de nazi en de heilige Maria uithangen

Rekeningen vereffenen, sneren uitdelen

Guilty pleasures ruim baan geven

Je mag ook lui zijn, saai, niet vooruit te branden

Niks hoort hier

Er zijn hier geen regels en geen wetten

En niemand weet het hier beter dan jij

Je bent hier alleen maar eerlijkheid verschuldigd aan jezelf

[00:43] TUNE

Hey!

Ik ben Vincent de Raad en ik ben Melanie Esther en wij zijn 'The Live Coaches.' Wij coachen artiesten in het vertalen van hun unieke verhaal naar een live ervaring op het podium.

In onze podcast gaan wij in gesprek met experts van voor en achter de schermen uit de live muziekindustrie. We praten over alle verschillende onderdelen van live. In elke aflevering staat een ander element centraal. Van performance tot visuals en van styling tot licht, alles komt aan bod.

We bieden je nieuwe kennis, inzichten en meteen toepasbare tips om van jouw optreden een ervaring te maken!

Check onze insta @thelivecoaches voor foto’s en video’s van alle voorbeelden die voorbijkomen.

Ready? Let’s go!

[01:42] Vincent:

Leuk dat je luistert naar The Live Coaches. Dé podcast voor artiesten die van hun optreden een ervaring willen maken. Dit is de derde van tien afleveringen van dit eerste seizoen van The Live Coaches, waarin we elke aflevering een onderdeel of aspect van live bespreken met een expert van voor of achter de schermen.

Deze aflevering hebben we het over performance. Dat doen we met regisseur, acteur, theater en filmmaker: Titus Tiel Groenestege. Hij is al ruim 40 jaar actief als performer en heeft daarmee een schat aan ervaring om u tegen te zeggen.

In 1981 studeerde hij af aan de Akademie voor Expressie door Woord en Gebaar in Utrecht en vanaf dat moment maakte hij als acteur onder andere deel uit van het duo Frisse Jongens en De Ploeg. Inmiddels behoort Titus Tiel Groenestege met Ria Marks tot de vaste theatermakers bij muziektheatergezelschap Orkater. Hun verfilmde woordloze voorstelling ‘Valse Wals’ won verschillende prijzen en werd zelfs genomineerd voor een Emmy Award.

Hoewel nog altijd actief als acteur is Titus Tiel Groenestege de laatste tijd vooral bekend als regisseur. Puttend uit de diversiteit van zijn eigen spelervaringen beslaat zijn werkterrein toneel (o.a. met Pierre Bokma en Wim T. Schippers), cabaret (met NUHR, Najib Amhali, Kasper van Kooten, Lenette van Dongen, Ali B, Claudia de Breij, Fresku), bewegingstheater (met Ria Marks bij Orkater dus, maar ook met Fantasten, Schudden en Goldmund) en – voor ons misschien wel het meest relevant) muziektheater (met o.a. Ronnie Flex, Wende Snijders, Brace, Ellen ten Damme, Amsterdam Sinfonietta…)

Het is té veel om allemaal te benoemen, maar je snapt het: de man is een wandelende encyclopedie aan kennis over performance.

Wij hadden het absolute voorrecht om hem te bevragen over wat performance nu eigenlijk is en hoe hij artiesten helpt hun verhaal beter te vertellen op een manier die bij hen past.

We hebben het verder over de vrijheid die je hebt (en moet grijpen) op het podium, het belang van (het moment van) omkleden (podiumkledij), je verhouding tot het publiek, wat je vertelt, hoe je dat kunt vertellen, hoe om te gaan met publiek wat er doorheen praat en nog veel veel meer.

[03:57] Melanie Esther:

In 2020 zag ik Ronnie Flex zijn stories dat hij aan het repeteren was voor zijn theatertour “Ronnie Gaat Naar Huis”. En op dat filmpje zag ik ook een man en uiteindelijk bleek hij de regisseur te zijn, genaamd Titus Tiel Groenestege. Het interesseerde mij zo enorm dat hij dus met Ronnie werkte aan hoe hij zijn verhaal op het podium wilde vertellen, hoe hij zijn performance wil invullen, en al die onderdelen die komen bij het maken van een show.

Ik heb hem toen geïnterviewd en uiteindelijk ook gevraagd of hij de gast wilde zijn voor onze podcast over performance en daar zei hij volmondig “ja” op, wat we zó leuk vinden. Heel veel plezier met het luisteren naar alle ervaringen en kennis van Titus omtrent artiesten en hun performance op het podium.

[04:42] Vincent:

Titus Tiel Groenestege, welkom bij The Live Coaches.

[04:45] Titus:

Dankjewel.

[04:47] Vincent:

Kun jij vertellen hoe jij jouw rol als regisseur ziet, wat is jouw functie als jij met artiesten werkt?

[04:53] Titus:

Ik begin altijd met zoeken naar wat het kloppend hart van een voorstelling of een concert is. Waar zit iemand zen passie en zen smaak? Wat wil je heel graag aan het publiek laten zien? En welke talenten heeft die daarvoor? Hij of zij. En die probeer ik zo goed mogelijk helder te krijgen voor mezelf, en daarop te focussen.

Wat de motor is van de voorstelling, waarom iemand mij überhaupt gevraagd heeft om te helpen een voorstelling te maken, of waarom iemand zelf een voorstelling wil maken, dat is altijd de motor van de voorstelling en daar kun je ook altijd naar terug.

Als je op een gegeven moment denkt, waarom loopt het niet en waarom komt het niet echt van de grond? Dan kun je altijd terug naar de vraag: waarom deden we dit ook alweer? Wie wilde dit ook alweer heel graag? Weet je wel? Daar zit je beginpunt en van daaruit moet je het gaan maken. En daar probeer ik mensen ook bewust van te maken. Wie zou het erg vinden als dit niet doorging? En wie zou hier nog mee doorgaan als ie er niet voor betaald werd?

En vervolgens probeer ik dan ieders talent -- je hebt altijd mensen, zeker als je het hebt over bands, je hebt muzikanten die heel extravert zijn, je hebt muzikanten die heel introvert zijn, die liever het publiek niet aankijken. En dat soort eigenschappen probeer ik allemaal te gebruiken in het neerzetten van de hele show. Dus als iemand intens verlegen is en liever niet beweegt, zeg ik, “nou okee, blijf jij de hele avond stilstaan, kijk nooit naar het publiek.” Want dan wordt het weer heel mysterieus.

En dan kun je zelfs een moment kiezen in de voorstelling waarop die ineens wel naar het publiek kijkt en dat wordt dan heel bijzonder. Zeker als je daar dan nog extra een spotje op zet of weet ik veel wat. Dus zo probeer ik allerlei elementen die ik zie en die ik oppik, uit repetities ook, te gebruiken om een show in elkaar te zetten en ook een spanningsboog over de show heen, niet echt een verhaal, maar wel een verloop.

Dus ja, zo knutsel ik het in elkaar. Ik weet vaak van tevoren ook niet wat het moet gaan worden. Ik improviseer eigenlijk ter plekke met wat ik voor mijn neus krijg.

[07:19] Melanie Esther:

Ja, je bent eigenlijk heel alert.

[07:21] Titus:

Ja, dat is het ja. Ik probeer signalen op te vangen. Ik denk: oh ja, die twee die hebben een leuke energie samen, dat kan ik misschien een keer gebruiken in een nummer. Nou ja, zo. Zo zit ik te speuren.

[07:34] Vincent:

Jij zei net, “meer een verloop dan een verhaal”, kun je uitleggen wat het verschil tussen die twee is volgens jou, wat is een verloop en wat is een verhaal?

[07:43] Titus:

Nou, een verhaal, heel dom, begint met: er was eens een jongetje of een meisje, of een man of een vrouw, of weet ik veel wat, en die ging op avontuur, en die maakte dit allemaal mee, en uiteindelijk ging die dood, of niet, of hij trouwde, of… Dat is een verhaal. En soms – je hebt muziekstukken die, als we het hebben over concerten, die – ik noem maar, opera is vaak een verhaal, of – dus dan heb je echt met een verhaalstructuur te maken.

Maar meestal heb je te maken met losse nummers die je in een volgorde moet zetten. En dan krijg je keuzes als – Ik begin eigenlijk altijd met: wat zou het hoogtepunt van de show moeten zijn? En die zet ik dan meestal op vier vijfde ongeveer. Wat is het openingsnummer? En wat is wat jullie betreft het slotnummer? Nou, dan heb je al bijna een structuur te pakken. Dan probeer je die andere nummers daartussen te zetten, en dan ga je een beetje kijken naar: okee, we hebben nu een uptempo nummer gehad, nu zou er weer een rustig nummer moeten komen. Of gaan we juist door en bouwen we nog een uptempo nummer erachter wat daar nog eens een keer overheen gaat en gaan we dan weer de rust in? Dus zo probeer je een mooie vloeiende lijn te vinden.

Ik heb altijd het idee dat je als muzikant, je bent een “mover of energy.” Dus jij gebruikt ook de energie van de hele zaal, van de mensen die meezingen of meehossen of meehuilen. Wat een goeie dj ook doet natuurlijk. Die stuurt ook de energie van de hele massa naar grote hoogte en dan weer helemaal terug naar stil, en dan weer helemaal terug naar grote hoogte. En dat is eigenlijk wat je als muzikant, en dus als regisseur ook, in de gaten moet houden.

[09:35] Vincent:

Komt het ook voor dat artiesten in concerten wel juist voor die verhaalvorm kiezen?

[09:41] Titus:

Nou ja, kijk, ik heb bijvoorbeeld veel met Ali B gewerkt en die vertelt hele verhalen tussendoor. Dat zijn dan zijn eigen verhalen. We hebben bijvoorbeeld een voorstelling gemaakt waarin ie als klein jongetje in Amsterdam-Oost opgroeit en met foute vrienden in aanraking komt, waardoor zijn moeder zegt, “we gaan verhuizen naar Almere”. Nou, daar wordt het nog veel erger. Dus dat was echt wel een heel verhaal en dan kreeg je ook die nummers die daar een beetje over gingen, die zaten er dan doorheen gevlochten. Dus dan ben ik wel meer met een verhaalstructuur bezig.

[10:20] Melanie Esther:

Hoe bepaal je dan welke vorm bij je past? Of dat dan een verhaal moet zijn of dus meer een verloop? Waar moet je dan naar kijken?

[10:27] Titus:

Nou, het komt in concerten niet heel veel voor dat het echt een verhaal is, zal ik maar zeggen. Maar ik heb zowel bij Wende als bij Joost Spijkers – die begon dan zo’n beetje aarzelend tegen mij te zeggen, “ja, ik heb eigenlijk niet zo’n zin om tussen de nummers door te praten.” Snap je? “Ik heb geen zin om te zeggen: ‘hallo, goedenavond, fijn dat jullie er zijn.’ Hoe moet dat nou?” Ik zei, “nou, dan doe je dat niet.” En zowel bij die show van Wende als bij die van Joost, praatten zij helemaal nul en zijn het alleen maar de nummers die, ja niet het verhaal vertellen, maar die de boog maken. Dus het hoeft niet.

[11:11] Vincent:

En dan laat je dus, “de muziek spreken”, zoals ze dat zeggen dan, denk ik. Ja, ik moet nu denken, Melanie Esther en ik hebben in de aanloop naar het maken van deze podcast heel veel concertregistraties bekeken online en daar analyses over gemaakt. En een van de dingen die ik deed, was dat ik alle dingen die artiesten tussen hun songs door zeiden, transcribeerde. En uiteindelijk kon ik dus in mijn notities helemaal teruglezen wat ze hadden gezegd, wat niet lyrics waren.

Dus alles wat geen songtekst was wat ze hadden gezegd en welk verhaal dat vertelde. Of dat een ander gezicht was dan je uit de nummers zou opmaken, of dat het overeen kwam, of welke boog daarin zat. En soms was dat heel anders, dus dan had je een hele set van blije nummers, en dan was er een vrij politieke toespraak ergens in het midden van de set, een hele boze, en soms was er echt alleen maar oppervlakte, of heel vaak hetzelfde. Een soort constant loopje.

Maar het intrigeert mij heel erg wat dat – wat die balans is, wat die invloed is, en ik las ook dat – jij hebt op een gegeven moment met Fresku gewerkt, volgens mij was er een show in 2016, en daarin had hij ook een aantal van zijn teksten zonder de muziek gebracht. Dus alleen de teksten om echt de focus op zijn songteksten te leggen. Zodat het eigenlijk gesproken teksten werden. En dat vond ik ook wel een interessante vorm, ik weet niet of je hier gedachten over hebt of wat er hierbij in jou opkomt?

[12:54] Titus:

Ja zeker. Ik heb daar vaak discussies over ook met geluidstechnici, die heel vaak de tekst of de zang “in de muziek leggen”. En dat is dus echt een popmuziek-mix. Terwijl het in het theater toch belangrijk is dat je de tekst goed kan verstaan en dat een zanger niet heel hard hoeft te werken om boven de band uit te komen.

Dus dan vraag ik vaak om de band ietsjes terug te halen. Dat vindt de drummer ook altijd heel erg. [Iedereen lacht] Maar hier is het echt wel van belang, snap je? Omdat, ik zit op een stoel, ik kan niet dansen, dus ik moet me met iets anders vermaken. Namelijk, met de inhoud van de teksten dan. En je komt soms ook op hele nieuwe arrangementen daardoor voor de nummers. Weet je wel? Veel akoestischer, of veel… of je laat een paar instrumenten weg, of, nou ja, dat soort dingen. Dus dat levert ook altijd wel weer iets nieuws op.

[13:50] Vincent:

Denk je dat je zo’n vertellende vorm, of meer nadruk op die teksten, kan je dat maken in een café of een poppodium? Zou je er daar ook mee kunnen spelen? Is die ruimte daar volgens jou?

[14:02] Titus:

Nou, ik heb net een voorstelling gemaakt met Victor Griffioen over Johnny Cash, zijn grote held. En ja, die wil ie ook op popfestivals gaan spelen. En hij vertelt tussendoor gewoon het verhaal van het leven van Johnny Cash. Maar hij wil dat ook bijvoorbeeld op Lowlands gaan doen. Maar volgens mij kan dat wel ja.

[14:26] Vincent:

En waar moet je dan rekening mee houden? Of hoe zou jij dat, als een artiest naar jou toe komt met, “ik wil zo’n vorm proberen te doen”, in poppodia bijvoorbeeld, maar wel als – niet gebrand als een theatershow in poppodia maar wel echt als een concert. Hoe zou jij dan met die artiest in gesprek gaan?

[14:45] Titus:

Dan zou ik zeggen, houd er rekening mee dat het publiek staat. Om te beginnen. Dat ze een pilsje in hun hand hebben vaak, en dat ze niet – en dat ze er doorheen praten. Dus je zult van goeie huize moeten komen. Maar het kan wel. Dus je moet waarschijnlijk… Ik heb veel op de parade gespeeld, zelf ook, en toen kwam ik er al snel achter dat, een mooie stilte hoef je daar niet te laten vallen want je hoort alle andere tenten dwars door je eigen voorstelling heen. Ja, daar moet je over nadenken over wat de voorwaarden zijn, wat de elementen zijn, maar hoe je je publiek onder die omstandigheden toch bij hun strot kan grijpen.

[15:25] Vincent:

En hoe zou je een artiest adviseren – hoe kun je daarmee omgaan als publiek praat, en dat is in Nederland een bekend fenomeen, hoe ga je daar als artiest mee om? En zijn er bepaalde strategieën die jij kent?

[15:40] Titus:

Ja, je kunt er bijvoorbeeld een soort spoken word van maken. Dat is al iets muzikaler en iets meer concertachtig dan maar gewoon praten. Je kunt er muziek onder zetten en daar overheen praten, een soort underscore achtige dingen. Je kunt met licht sfeer maken. Je kunt je publiek wel stiller krijgen als je wilt. Dus nou ja, zo moet je nadenken over hoe je al die middelen inzet om dat voor elkaar te krijgen.

[16:13] Melanie Esther:

Ja, want ik denk toch dat dat inderdaad wel een van de grootste irritatiepunten van een artiest op het podium is. Maar jij zegt inderdaad van, hey, ga eens juist voor je show nadenken: hoe zou jij het publiek stil kunnen krijgen? Als dat zou gebeuren, of je überhaupt er al bijvoorbeeld vanuit zou gaan dat dat gebeurt.

[16:32] Titus:

Ik heb het heel veel gehad met artiesten over zenuwen. Weet je wel? Dat ze zenuwachtig zijn. En toen zei ik, “als je zenuwachtig bent, dat komt alleen maar omdat je het gevoel hebt dat jij op bezoek gaat bij het publiek.” Ik zeg: “maar het moet andersom zijn.” Weet je wel? “Het podium is jouw wereld. Zij zijn bij jou op bezoek, jij bepaalt de regels, jij bepaalt de sfeer, jij bent de baas daar.” En je moet je bezighouden met wat jij het publiek wilt brengen en niet, “vinden ze me wel leuk?” Snap je? Daar heb je helemaal geen tijd voor, “vinden ze me wel leuk?” Voor die gedachte.

[17:07] Melanie Esther:

Ja, maar dat is denk ik toch ook wel een heel groot stuk waar artiesten inderdaad mee struggelen, die, inderdaad, zenuwen op het podium. Maar, is dat puur wat jij zegt dan, een mindset die je jezelf moet aanleren, aanpraten, of zijn er echt ook bijvoorbeeld dingen voor waar – hoe je kunt zorgen dat je minder zenuwachtig wordt, als je weet: ik moet optreden.

[17:26] Titus:

Het beste middel lijkt mij om je alleen maar bezig te houden met je eigen wereld creëren daar. Dat is ook wat ik tegen artiesten roep: “sleur mij jouw wereld in.” Als publiek. Dat is je opdracht. En je lol ook. Weet je wel? Jij hebt thuis nagedacht, jij hebt nummers geschreven, je ziet beelden voor je, nou ja, sleur mij daar maar in mee. En als je je daarmee bezighoudt, dan ben je helemaal niet zenuwachtig, dan ben je heel hard aan het werk gewoon. Om dat voor elkaar te krijgen.

[18:01] Vincent:

Hoe ziet dat meesleuren eruit? Hoe gaan artiesten daarmee om?

[18:06] Titus:

Nou, dat heeft te maken met dat wat je in je kop hebt of wat je voor je ziet als fantasie, wat helemaal te gek is, om dat zo veel mogelijk voor elkaar te krijgen, of misschien zelfs te overtreffen in de praktijk. Dat betekent dus ook dat alles wat je – Ik heb met de jongens van Zoutmus, dat is ook een band, een beetje rare theatrale losgeslagen bende. En die jongens die hadden allemaal hele belachelijke korte acts. Grappig. Maar ik begreep niet altijd hun humor. Ook een beetje een generatieverschil.

Maar ik dacht wel, als je dit doet, en als je van die harde overgangen doet, dan moet het allemaal heel strak zijn. Dus zij zaten met hun hoofd te schudden terwijl ze een stuk aan het spelen waren, en op een gegeven moment zat er een soort van, “klik klik - klik klik klik – klik” in. En toen zei ik, “ja, dit is hartstikke goed, maar dat moeten jullie alle vijf precies tegelijk, anders is het kut.” Nou, dat hebben ze eindeloos geoefend, tot ze allemaal een hernia in hun nek hadden zo’n beetje, maar zij vonden dat ook kicken, om dat zó strak gelijk te kunnen doen dat het publiek echt van zijn stoel viel van verbazing.

Dus dat soort dingen, dat je heel fanatiek bent op wat je te gek vindt, of wat je raar vindt, of wat je bijzonder vindt om te laten zien, en je daar helemaal voor uit de naad te werken om dat zo strak mogelijk te krijgen. En ook nog na te denken over – kijk, verrassing is ook een heel belangrijk wapen wat je hebt als je het hebt over je publiek ergens heen sleuren. Dus onverwachte dingen doen, grote effecten – Nou ja, daar kun je over nadenken. Over licht, over kostuums, over ontploffingen, noem het allemaal maar op. Ja, je kunt ze op allerlei manieren paaien zal ik maar zeggen. En dat is ontzettend leuk ook om te doen. Je maakt toch een feestje.

[20:08] Vincent:

Hoe kun je omgaan met het op zoek gaan naar die verrassingen? Komen die altijd gewoon uit het proces naar voren, of is dat iets specifieks waar je misschien naar op zoek gaat? Dat je denkt: er mist iets, ik wil een verrassingselement toevoegen. En heb je dan bepaalde vragen die je kunt stellen aan jezelf om daar tot te komen? Of hoe ga je daarmee om?

[20:29] Titus:

Als ik een voorstelling maak, zeker als dat vanaf nul is – mensen kennen natuurlijk het begrip “moodboard” wel. Dat ze een moodboard maken. Maar ik zoek altijd – ik heb hele grote verzamelingen foto’s van allerlei fotografen. Surrealistische foto’s van kunstachtige dingen, van… Maar ik verzamel ook foto’s van kostuums, ik verzamel ook foto’s van decors, ik verzamel, weet je wel? En als ik zoiets nieuws ga maken, dan blader ik daar gewoon doorheen. Gewoon om mijn eigen geest te verruimen zal ik maar zeggen.

En dan kies ik er daar een stuk of vijftig foto’s uit en die stuur ik dan naar zo’n cluppie. Dan zeg ik, “kijk hier eens naar en laat je erdoor inspireren,”, of “wat voor ideeën krijg je hierbij?” Dus dat zijn ook altijd afgeleiden van dingen waar je je door laat inspireren. Dat kun je op voorhand doen. En dan in de repetitie kom je ook op allerlei ideeën. Ten minste, ja zo werkt mijn hoofd. Dat ik dan beelden zie, of geluid hoor. En dat ga ik dan ook zo snel mogelijk maken.

[21:37] Vincent:

Waarom zo snel mogelijk?

[21:40] Titus:

Nou, omdat ik – mijn ervaring is dat je eindeloos kunt ouwehoeren of iets wel een goed idee is, maar je kunt het het beste gewoon doen en dan besluiten of dat het een goed idee is of niet. Snap je? Anders blijft het altijd maar theorie.

[21:54] Vincent:

Jij bent zowel maker, als ook zelf uitvoerend acteur. Als de regisseur heb je het voordeel dat je er vanaf een afstandje naar kunt kijken eigenlijk, vanuit die derde rij in het publiek. Hoe ga jij om met dat soort dingetjes “vangen” als je zelf aan het spelen bent. Of als je voor jezelf aan het maken bent. Heb jij daar manieren voor?

[22:18] Titus:

Ja, een manier is om er een videocamera op te zetten en dat terug te kijken. En bij sommige vormen van theater is dat handig, maar het lekkerste is toch altijd om er iemand voor te hebben zitten die je vertrouwt, en die je – of die je bewondert zelfs. En zeker voor de eindfase heb je dat nodig. Dus ik zoek altijd wel iemand die ik als regisseur kan neerzetten dan.

Kijk, en je weet ook dat dat een rol – ik heb mensen geregisseerd waar ik zelf mee gespeeld heb, en ik heb mij door mensen laten regisseren waar ik zelf mee gespeeld heb en dat is ook maar een rolverdeling. Dat levert eigenlijk nooit conflicten op. “Ik weet het beter, of ik zou het anders regisseren.” Dat is een derde oog wat je gewoon nodig hebt. Je kunt niet op twee plekken tegelijk zijn, zo simpel is het.

[23:11] Vincent:

Wat al een beetje in het gesprek naar voren kwam en wat ik op verschillende plekken in de research ook teruglas, was de relatie in performance tussen “doen alsof”, of “echt.” Of echt overkomen. Op Youtube vond Melanie een filmpje van publieksreacties op de theatershow van Ronnie Flex, “Ronnie Flex gaat naar huis”, vorig jaar. En daarin zeiden een aantal leden uit het publiek wat ze ervan vonden na de show.

En iemand die zei, “ik denk dat zichzelf waren, maar soms wisten we het niet zo goed of ze nou deden alsof, of dat dingen echt gebeurden. Het kwam heel erg natuurlijk over, alsof ze met elkaar in de studio zaten en dat wij er een soort van ‘niet waren.’”

En eerder in het gesprek zei jij ook, over die spoken word, en ik denk dan meteen echt aan bijvoorbeeld poëzie of gescripte dingen, maar dat kan misschien ook gewoon een stijl zijn waarin je spontane dingen zegt. Hoe denk jij na over die relatie tussen doen alsof of het gewoon “in het echt” zeggen? Of spelen überhaupt ook tijdens het performen van songs. Dat hoeft niet alleen maar tussen de songs door te zijn.

[24:24] Titus:

Ja precies. Het mooiste vind ik altijd als je de suggestie wekt in ieder geval dat dingen ter plekke bedacht zijn of ontstaan. Terwijl, het publiek weet ook wel dat je een song niet zomaar als improvisatie in een keer speelt. Die suggestie, weet je wel? Dus ik vind het altijd heel mooi als iemand begint te neuriën gewoon, en dan een zin begint te zingen, en dan valt er een gitaartje in. Nou ja, zoals we eigenlijk bij Ronnie dat hebben gedaan omdat – het hele idee was “een dag in de studio met Ronnie Flex.” Dus daar was dat een beetje zo. Hij wilde ook een beetje laten zien hoe nummers ontstaan. Terwijl dat, zoals dat in de voorstelling zit, natuurlijk goed gerepeteerd is. Maar wel die weg laat je zien. Van een inval naar een nummer wat helemaal af is.

Maar ik hamer altijd op een paar dingen. Ik probeer goed naar iemand te kijken en te kijken of iemand echt contact maakt met zen publiek. Kijk, je kunt zeggen, “goedenavond dames en heren, leuk dat u er bent”, maar totaal geen echt contact maken met de zaal. Dus dan zeg ik, “wat wil je nou eigenlijk weten van die mensen?” Of “welke vraag zou je echt willen stellen?” Of wat zou je echt… En dan zeg je, “ja, ik wil eigenlijk helemaal geen vraag stellen.” Ik zeg, “nou, doe dat dan ook niet.” Weet je wel? Want het voelt meteen als onecht. Begin dan gewoon met een nummer te zingen als opening.

Nou ja, op dat soort dingen zit ik heel erg. En dat geldt eigenlijk ook voor als ze tegen het publiek gaan praten. Dus ik zeg, je kunt van tevoren, je kunt zelfs helemaal een tekst uitschrijven en die uit je hoofd leren, maar dan nog zal je moeten suggereren dat het ter plekke ontstaat.

[25:08] Vincent:

Hoe ontstaat die suggestie dat die vraag, zelfs al stel je hem elke avond opnieuw, als het ware, hoe maak je die connectie echt? Of wat is het verschil daartussen voor een artiest?

[26:20] Titus:

Nou, ik zoek altijd naar, waar wordt iemand blij of gelukkig van, zelf, om te doen. En als je ergens tegen opkijkt, als je denkt: ja, ik moet nu tegen het publiek gaan praten, maar eigenlijk wil ik dat helemaal niet… Ik heb het op een gegeven moment ook tegen Ronnie gezegd in de repetitie, herinner ik me nog. Want die wilde gaan uitleggen hoe nummers ontstaan en op een gegeven moment dacht ik, hij loopt er alsmaar voor weg eigenlijk. Dus toen was er een rookpauze, liep ik naar buiten naar Ronnie toe en ik zeg, “Ronnie, wil jij eigenlijk wel vertellen hoe nummers zijn ontstaan?” Toen zij die, “ja, ik vind het toch wel moeilijk”, en ik zeg, “nou, misschien moet je dat gewoon niet doen, of misschien moet iemand anders het doen.”

Je had Mano, die toetsenist, die wat extraverter is, of veel extraverter eigenlijk. Zei ik, “misschien kan die jou gewoon een vraag stellen, of zoiets?” Dus toen hebben we meer vormen gezocht die beter bij Ronnie passen en dat is altijd even zoeken. Kijk, het lelijkste wat ik vind om te zien is dat iemand iets staat te doen op het podium wat ie eigenlijk niet kan. Dus dat probeer ik sowieso te vermijden.

[27:36] Melanie Esther:

Ik denk sowieso dat Vincent en ik, wat Vincent ook net zei, we hebben heel veel concerten gekeken en ook vaak geanalyseerd: wat zegt de artiest dus? En in mijn ogen is dat ook heel erg zo’n soort van vastgeroest dingetje in de wereld van live, dat je dus inderdaad: “goedenavond”, dan de show benoemd, dan verteld, nou, we hebben ook shows van artiesten gekeken en die zeiden letterlijk: “dit liedje gaat over…” en dat liedje werd gespeeld, en er was helemaal niks. Er was geen verbeelding meer over, het was gewoon letterlijk het verhaal. En dat kan ook een doel zijn natuurlijk, maar hoe vind jij dat artiesten moeten bedenken wat ze kunnen zeggen tussen nummers door? Vanuit welke visie moet je dat bepalen?

[28:17] Titus:

Nou, ik begin altijd te vragen met: wat wil je zeggen? Wil je iets vertellen over het nummer, wil je iets vertellen over je leven, wil je… En dan komt er meestal wel wat. En dan zeg ik vanuit mijn theaterachtergrond, probeer ik wel net, daar een vorm aan te geven. En meestal bestaat de vorm uit de eerste twee zinnen schrappen. En pas bij zin drie, vanaf zin drie beginnen te praten.

[28:48] Melanie Esther:

Waarom is dat?

[28:49] Titus:

Nou, ook om een beetje dat obligate, “dit nummer ging over dadadadam.” En ook om een soort voorsprong te nemen op het publiek, zodat ze alert zijn. Dat ze denken: “he, wat?” “ooh daar zijn we.” En dat geeft ook vaart aan de voorstelling. Eigenlijk.

[29:09] Melanie Esther:

Ja, want toch wordt er heel vaak gezegd: “het volgende nummer gaat over…”

[29:13] Titus:

Ja. Terwijl als je meteen naar het onderwerp van het volgende nummer zou gaan: er ligt een kind in een sloot, die is dood… En dan begint het nummer. Nou ja, ik bedenk nu even iets heel raars, maar. Maar dank denk je meteen als publiek, “he, wat?”

[29:3 6] Melanie Esther:

Ja. Dat verrassingselement kan dus ook al in zo’n stukje tekst zitten?

[29:40] Titus:

Ja. Dus ik pleeg wel vaak redactie ook op dingen die mensen tussendoor zeggen.

[29:47] Vincent:

Ik moet ook denken, nu we het hier over hebben, aan een show die jij mij doorstuurde Melanie. Waarin de artiest zelf even van het podium ging, en er was een soort blackout, en je hoorde hem – zijn praatje was vooraf opgenomen – en in een soort van donkere zaal hoorde je dat door de speakers. En je zou misschien intuïtief denken dat het heel intiem is als je het zelf verteld terwijl je mensen aankijkt, maar dat maakte het super intiem juist. Omdat het echt zo heel “close miced” was opgenomen. En omdat de kamer donker was.

[30:19] Melanie Esther:

En op de visuals zag je ook nog de tekst.

[30:22] Vincent:

En dat vond ik ook een interessante vormverandering van dat je het per se live moet zeggen terwijl je de mensen in de ogen aankijkt. Terwijl het helemaal geen kracht wegnam, of juist kracht toevoegde dat je ze niet in de ogen aankeek. Dat ze bijna in je hoofd waren. Dat het een gedachte was meer dan iets wat je uitsprak.

[30:39] Melanie Esther:

Dat, ja.

[30:40] Titus:

Nou, als ze dat zo horen en ook nog kunnen lezen dan komt het ook heel erg binnen denk ik.

[31:53] Vincent:

Jij stuurde in jouw mail met prompts stuurde jij een stukje door, “Vrijplaats.” En dat gaat over wat we net al even aanstipten meer in het begin van het gesprek. Over dat het publiek te gast is bij jou en niet andersom,

[32:08] Titus:

Moet ik het voorlezen?

[31:10] Vincent:

Dus ja, heel graag.

[32:11] Titus:

Ja, misschien moet ik even vertellen wat… Ik was aan het werk met een theatermaker die – een jonge theatermaker, een vrouw – die het de hele tijd maar had over – zich afvroeg hoe het hoorde eigenlijk. Op het podium. Of hoe het moest. Hoe moet je nou een voorstelling maken? Wat moet je nou dit? Of hoe… En ik dacht de hele tijd: waarom maak je je daar zorgen over? Hoe het hoort of wat er moet? Dus ik probeerde haar een beetje de anarchistische kant op te duwen. En toen was ik een keer aan het afwassen en toen viel er gewoon een tekst in men hoofd, dat ik dacht: oh ja, dat moet ik haar eens even schrijven. En dat was dit:

(VRIJPLAATS)

Als maker is het podium van jou

Alleen van jou

Je moet jezelf deze anarchistische vrijplaats toestaan

Alles wat je voelt en wilt en denkt en doet is hier geoorloofd

Hoe duister of onredelijk ook

Je mag hier uitkafferen wie je wil

Vechten met wie je wil

Verraden wie je wil

Vermoorden wie je wil

Je mag hier de liefde bedrijven met wie je wil

Maar ook kleineren wie je wil

Je mag hier de nazi en de heilige Maria uithangen

Rekeningen vereffenen, sneren uitdelen

Guilty pleasures ruim baan geven

Je mag ook lui zijn, saai, niet vooruit te branden

Niks hoort hier

Er zijn hier geen regels en geen wetten

En niemand weet het hier beter dan jij

Je bent hier alleen maar eerlijkheid verschuldigd aan jezelf

[33:43] Melanie Esther:

Supermooi.

[33:45] Vincent:

Ik vind het heel mooi. Ook omdat ik denk dat – Een gedeelte van mijn motivatie voor deze podcast, voor het delen van, wat ik denk toch wel een andere kijk op hoe je een concert maakt als artiest, als popartiest, hoe je een verhaal vertelt, hoe je dat benadert, komt vanuit mijn ervaring als muzikant zelf en mijn optredens. En dat ik gewoon, weet je, als je op tour bent en je speelt elke avond een show dan begint het op te vallen hoeveel alles op elkaar lijkt, ook als je op festivals speelt en je gaat naar de rest kijken, zegmaar.

En dat was eigenlijk het zaadje voor mij, al een paar jaar geleden, om me meer bezig te gaan houden met “waarom eigenlijk?” Waarom zien al die – waarom zijn al die popzalen dezelfde zwarte doos? Waarom hebben we allemaal dezelfde opstelling op het podium? Waarom is er diezelfde vorm van een energiek liedje nog twee daarna, dan een praatje, dan het middengedeelte, dan een ding, dan een encore, en dan het einde, en dan gaat iedereen naar huis?

[34:50] Melanie Esther:

Eigenlijk is het zo stom he.

[34:52] Vincent:

Terwijl, het kan niet zo zijn dat dat de beste vorm is voor al die mensen over genres heen, over dingen.

[35:00] Melanie Esther:

En jaren.

[35:02] Vincent:

Ja, en wat je hierin zegt, dat zegt dat eigenlijk. Ik zou dat eigenlijk aan al die mensen willen laten horen, laten lezen. Kun je daar – als je naar popmuziek kijkt, en naar die soort van, ja, misschien is dat een heel negatief woord om te gebruiken, maar een soort van vastgeroeste vorm waarin dat plaatsvindt, wat denk jij dan? Of wat zie jij dan?

[35:30] Titus:

Nou ja, ik realiseer me dat die vastgeroeste vorm er niet voor niks is, want hij heeft natuurlijk zeker zijn werking gehad, maar het is ook een cliché inderdaad en het wordt voorspelbaar. En wat ik net zei over verrassing, dat geldt ook voor de vorm van een heel concert. Dus het is heel goed om daar elke keer een bom op te gooien en het opnieuw uit te vinden. En de stukjes opnieuw in elkaar te plakken. Dus ja, dat probeer ik wel te doen bij de dingen die ik maak. Dat ik denk: hoezo moet een voorstelling zo beginnen? Weet je wel? Dus, nou ja, de regels zijn er om geschonden te worden zou ik zeggen. En daar wil ik iedereen graag voor uitnodigen.

[36:21] Vincent:

Dus dat begint eigenlijk met het stellen van een meer fundamentele vraag. Als je begint met nadenken over wat je live gaat doen.

[36:29] Titus:

Ja, exact. En alles te bevragen. Inderdaad de opstelling van de band, de volgorde van de nummers. Waarom gaan we niet allemaal met onze rug naar dat publiek zitten?

[36:39] Melanie Esther:

Ja want hoe ga jij – wat is daar een soort werkwijze in voor jou qua opstelling. Daar hebben we het op zich nog niet per se heel veel over gehad in de eerdere afleveringen nog, maar hoe bepaal jij wat de perfecte opstelling voor die band of die artiest is?

[36:54] Titus:

Ja, dat hangt af van wat de sfeer van de voorstelling moet zijn en wat de… Dus ik ga altijd meteen schuiven met alles en iedereen. En vervolgens krijg je dan natuurlijk allerlei gedoe over dat mensen elkaar niet kunnen zien, of niet goed elkaar kunnen horen, of dat de bas toch naast het drumstel moet staan. Nou ja, dat. En dat probeer je dan – ja, dat probeer ik altijd maar een beetje te masseren. Dus ik word daar niet streng ofzo, maar ik nodig mensen uit om eens iets anders te proberen. En heel vaak lukt het wel dat mensen zeggen van: “ja, nee, eigenlijk kan dit wel ja.” Dus zo probeer ik dat een beetje de goede kant op te duwen. Of de goeie, mijn kant.

[37:44] Vincent:

Ik kan me ook nog – volgens mij kwam dit in de vorige aflevering met Toon ook naar voren, dat: moet je als band wel op het podium staan? Waarom sta je eigenlijk op het podium?

[37:55] Titus:

Ja. Dat zijn allemaal hele goeie vragen ja, dat vind ik ook.

[37:58] Vincent:

Even een definitie misschien wel, maar, voor mijn neus staat de vraag: wat is performance? In jouw woorden, of in jouw visie: wat is performance eigenlijk, hoe zou je dat omschrijven?

[38:10] Titus:

Performance is oprechte communicatie. Dat is eigenlijk het belangrijkste wat mij betreft. En met “oprecht” bedoel ik: dat je niet iemand probeert te intimideren met trucjes, maar dat je met oprechte bedoelingen probeert iemand iets te laten meemaken. En dat kan, dat kan soms ook hardhandig zijn hoor. Je kunt ook je publiek willen shockeren omdat dat nodig is, of omdat dat de beste manier is. Of je kunt je publiek troosten, of je kunt – nou ja, daar zijn allerlei kleuren voor. Maar het moet wel oprecht zijn vind ik. En je moet je niet harnassen achter heel veel techniek of – je kunt wel heel veel techniek gebruiken, maar je moet je publiek ook weer niet platdrukken tegen de muur, zal ik maar zeggen, met je techniek en je middelen en je volume. Dus zo.

[39:07] Vincent:

Ik vind dat wel – het voelt voor mij als een paradox. Dat performance juist oprechtheid is.

[39:14] Titus:

Oh ja?

[39:15] Vincent:

Ja, performance – misschien is dat vanuit mijn popmuzikanten achtergrond, ik denk dat het opgevat kan worden ook wel als iets wat ingestudeerd is. Dat juist het spontane, wat heel veel muzikanten denk ik intuïtief doen, zonder erover na te denken of dat misschien wel de juiste keuze is, dat dat wordt gezien als oprecht in de popindustrie, en dat performance juist wordt gezien als dat het sneller – heel snel nep wordt.

[39:44] Titus:

Ja ja. Nou, dat is een misverstand denk ik. Want je kunt die vorm heel goed repeteren en bijslijpen en mooi maken, maar dat is dan je gereedschap, zal ik maar zeggen. Maar daar doorheen moet je echt elke avond opnieuw communiceren met je publiek. Je hebt ook elke avond een ander publiek voor je neus. Dus elke avond is daarom anders.

Ik vond het als acteur ook altijd – dat ligt een beetje aan wat voor soort acteur je bent denk ik – ik dacht nooit van tevoren na over de voorstelling als ik in een theater was, en ik kleedde me altijd zo laat mogelijk om. Echt om tien over acht omkleden en om kwart over acht op. En dan met een leeg hoofd gewoon opgaan. Weet je wel? Dat je denkt: ik heb die tekst – dit zit in men hoofd, dus die ken ik, daar hoef ik me niet druk over te maken. En dan gewoon mijn tegenspeler aan te kijken en gewoon bij nul te beginnen en geen seconde vooruit te denken. En elke keer maar weer te zoeken hoe het die avond gaat. En elkaar te verrassen met kleine veranderingen. Dus elke avond opnieuw de show recreëren. Opnieuw creëren. Vanaf nul.

[40:57] Vincent:

Dit kwam ook terug in wat jij ons al had verteld van tevoren over Nina Simone. Waarin je zei dat je haar vermogen bewonderde om in het hier en nu achter die piano te zitten en zo’n song te vertolken. En inderdaad zoals je zegt, geen seconde vooruitdenken. Echt in het moment zijn. En elk moment, denk ik ook, als nieuw en origineel en herboren waarderen en aangaan.

[41:26] Titus:

Ja, ik zat een keer gewoon op Youtube filmpjes te kijken en toen kwam ik Nina Simone weer eens tegen. En ik keek daarnaar en toen dacht ik: godsamme, eigenlijk moet elke acteur dit zien. Dit is zulk goed lesmateriaal. Als je ziet dat zij gewoon zit te spelen en zit na te denken ook, en dan de volgende zin, en daarop komt weer de volgende zin, snap je? Zij laat echt gedachtes ter plekke ontstaan en toevallig rijmt het, en toevallig is het muzikaal, en toevallig, nou ja, tussen aanhalingstekens. Maar dat vond ik onwaarschijnlijk mooi ja.

[41:07] Melanie Esther:

Ik vind dat ook altijd mooi. Ik heb zo’n item gezien van Rob Kemps van Snollebollekes bij Mathijs Gaat Door. En toen had ie het, hij was helemaal enthousiast, of helemaal laaiend over de Franse Chansons. En daar zegt hij ook van: “het feit dat het echt uit de tenen komt, de ziel, je voelt die pijn en het verdriet dat die mensen hebben ervaren.” En als je dat over kunt brengen naar je publiek, dat je elke keer het verhaal weer blijft ervaren, dan ja, dat voel je zo erg. Dat is denk ik ook echt de kracht en daar waar je naar wilt streven.

[42:46] Vincent:

Maar dat is ook heel moeilijk toch? Dat is echt iets wat je moet trainen. Want het is heel gemakkelijk denk ik om in maniertjes te schieten of even uit het moment te zijn, of… Ten minste in mijn ervaring, als ik vijf shows op een rij moest spelen, je hebt er echt wel een avond bij zitten waarin je eigenlijk helemaal geen zin hebt om een show te spelen. En dan moet je hem ook doen. En dat is natuurlijk, dat is een luxeprobleem, maar misschien als je beginnend artiest bent dan denk je: dat is toch te gek? Maar, je komt op dat punt.

[43:17] Titus:

Ja, maar dat is volgens mij, ten minste in mijn ervaring is dat vooral voor aanvang. Maar niet als je in de show zelf bezig bent dat je geen zin meer hebt. Ik keek altijd ontzettend op tegen dat omkleden, dat vond ik verschrikkelijk eigenlijk.

[43:31] Melanie Esther:

Wat vond je daar verschrikkelijk aan?

[43:32] Titus:

Ja, ik weet het niet. Het is zo tegennatuurlijk eigenlijk. Om je om acht uur ’s avonds…

[43:43] Melanie Esther:

Ja, dat je zegt, nu maak ik me zoals ik er daar uit ga zien.

[43:47] Titus:

Ja. Ja.

[43:49] Vincent:

Ik vind dat sowieso, dat omkleden vind ik wel interessant. Omdat ik denk dat heel veel popartiesten gewoon in hun normale kloffie zegmaar het podium opwandelen. Wat vind jij daarvan? Dat zij dat doen?

[44:00] Titus:

Nou dat is grappig, toen ik met Ali ging werken toen – dat was nog met een hele band erbij en een MC en weet ik het wat allemaal. En een human beat box. Dus dat waren iets van acht man ofzo. En die hingen inderdaad zo ’s middags al een beetje zo op die – we hadden een bank op het podium staan ook – die hingen daar zo een beetje op die bank, in datzelfde kloffie, en dan even later werd er gegeten en dan sloften ze zo door de voorstelling in.

En toen zei ik tegen Ali, “hebben jullie geen optreedkleren?” Nou, toen keek die me heel raar aan. Was helemaal in het begin he, hij was 21 ofzo toen. Nee, dat had ie allemaal niet. Ik zeg: “het hoeft ook niet, het kan ook hetzelfde zijn als wat je nu aan hebt, maar het is toch wel een…” Het is ritueel gezien is het wel goed om een metamorfose te ondergaan voordat je het podium opstapt. Snap je? Je bent toch een uitvergroting van jezelf op het podium en het is goed om daar een letterlijk gevoel bij te hebben. Dus om gewoon in een andere huid te stappen bij wijze van spreken, en die metamorfose bijna collectief te maken en het dan te gaan doen.

Nou dat vond hij een prachtig verhaal. Dus de dag erop lagen er allemaal gloednieuwe trainingspakken voor iedereen [Iedereen lacht] Hoodies, en weet ik het allemaal. En die jongens vonden dat ook leuk.

[45:34] Vincent:

Maar die metamorfose die is er dus ook nog steeds als je ongeveer dezelfde kleren draagt als je eigenlijk normaal ook zou kunnen dragen. Is dat – blijft die dan gewaarborgd?

[45:42] Titus:

Ja. Ja toch wel. Ik heb ooit in 81’, toen ik begon, heb ik een cabaretfestival gewonnen dus wij gingen toen met de winnaars van een aantal festivals deden we tournees, speelde iedereen een half uurtje zo op een avond. Onder andere met Herman Vinkers was dat. En nou ja, Herman, dan zaten we zo te kletsen voor aanvang en die had altijd een soort trui en een ribbroek. En dan zei Herman: “ik ga me even omkleden”, dan had ie een andere trui en een andere ribbroek en daarmee ging die dan het podium op. [Iedereen lacht]

[46:27] Melanie Esther:

Maar dat draagt ook weer bij aan herkenbaarheid natuurlijk.

[46:29] Titus:

Ja, precies ja.

[46:32] Vincent:

Hoe denk jij – om nog even bij die kleding te blijven – of misschien dit ook wel breder trekkend naar performance, over of iedereen op het podium dan, als je een band hebt, een artiest hebt, of wat er dan ook precies op het podium staat. Moeten die dan ongeveer hetzelfde aan, dat kan een keuze zijn, of het kan een keuze zijn om juist karakters te maken, te scheppen als het ware. Of de band versus de solist.

[46:59] Titus:

Nou ja, niks daarin is goed of niet goed, het kan allemaal. Maar ik weet nog dat ik met Wende en Amsterdam Sinfonietta werkte, dat is een strijkorkest van twintig man. En daar deed ik ook choreografische dingen mee. Dus die – er zaten violisten en cellisten en die zaten allemaal, weet je wel, en dan een accent in de muziek en dan allemaal “wap!” allemaal die stok omhoog ofzo. Wat een groot effect is als je dat met twintig man tegelijk doet. Maar in ieder geval, door dat werken met hen en door die kleine theatrale dingetjes, zeiden zij ook dat ze zich toen pas begonnen te realiseren dat ze op dat podium ook een beeld zijn waar mensen naar kijken.

Dat is toch iets raars, zeker bij klassieke musici, dat je denkt, “ik ben er niet, ik ben alleen men muziek.” Maar dat is niet zo. Ik heb hen ook uitgelokt om hun eigen spelplezier veel meer naar buiten te brengen. Hun eigen lol in het spelen. Want dat is zo leuk om naar te kijken, naar mensen die genieten van wat ze staan te doen. En dat zeg ik ook vaak tegen bands. Want veel muzikanten hebben ook de neiging om heel autistisch…

[48:16] Vincent:

Ik wilde net zeggen, bassisten hebben toch ook wel een beetje die stereotypering over zich heen hangen.

[48:19] Titus:

Bassisten sowieso. [Iedereen lacht] Ja. Dus dat probeer ik ook altijd wel uit te lokken weet je wel? Dat je denkt: wie ben jij daar? En hetzelfde geldt voor kleding. Dus alleen al de realisatie dat je denkt: met hoe we eruitzien en hoe we staan en wat voor energie we hebben in onze beweging, dat verteld ook iets, of dat drukt ook iets uit. Dus daar moet je ook over nadenken.

[48:47] Melanie Esther:

Ja. Eigenlijk moet je echt over elk hoekje, elk woord, nadenken, maar het uiteindelijk ook weer vaak loslaten omdat je dan ook weet: okee, dit is de vorm. Wat jij ook zegt: een paar minuten voordat je het podium opgaat denken, okee, ik weet het.

[49:02] Titus:

Ja. Nou ja, als je daar een heldere keuze in hebt gemaakt kun je het loslaten.

[49:06] Vincent:

In onze analyses van concerten begonnen wij over het algemeen met grote internationale acts. En die werken heel vaak met iemand die regisseert of een dramaturgie rol heeft. Dat noemen ze dan vaak een creative director in die popshows. Hier in Nederland heb ik het vrij weinig meegemaakt. Jij wordt er vaak bij betrokken als ze naar het theater gaan maar die internationale acts die doen dat echt voor popconcerten. Echt gewoon, ze maken een concert met een regisseur of iemand in die rol. Heb jij daar een verklaring voor? Ben jij wel eens benaderd om voor een popshow in Nederland dat te doen?

[49:41] Titus:

Ja, ik ben wel eens, naar aanleiding van mijn werk met Ali en met Wende benaderd, en ik heb het ook wel gedaan. Maar er is… Ja, het is vaak een financiële kwestie, want als je het theatraler wilt aanpakken dan heb je het al gouw over licht, en als je daar een beetje constanten in wilt brengen dan moet je ook vaak je eigen licht meenemen. Of een deel van je eigen licht meenemen.

Maar ik ben wel eens, toevallig met Zuco 103 naar een concert in Marseille geweest en verbaasde me over dat zij helemaal geen eigen lichtman hadden. En dat iemand van de zaal daar maar een beetje met die parren begon te wapperen weet je wel? Op de maat van de muziek. En dat was het. Toen dacht ik: jezus, wat een armoede eigenlijk. Wat zonde, wat een mogelijkheden laat je liggen dan. Maar ja, toen zeiden zij ook. Ik zei, “waarom hebben jullie niet een eigen lichtman mee?” Toen zeiden zij, “ja, dat kunnen we gewoon niet betalen.”

[50:44] Vincent:

Maar ik vind het wel interessant dat, eigenlijk, techniek komt wel naar voren in waar we het over hebben, maar we hebben het ook over heel veel dingen waar die techniek – die je ook zonder die techniek tot redelijk goede uitvoering kunt brengen. Dus ik zie eigenlijk wel degelijk ook, ook als je dat niet hebt, ik zou bijna eerder eerst met een creative director gaan werken, of een paar keer gaan zitten, dan dat ik meteen een lichtman inschakel, maar dat ik eigenlijk niet weet wat die – hoe die visie eigenlijk zit. Want dan heb ik misschien wel heel weinig aan die lichtman.

[51:12] Titus:

Ja. Nou dat was wel grappig bij Ronnie inderdaad. Ronnie die zit natuurlijk bij het impresariaat van Ali, dus die hadden mij benaderd om daar eens over na te denken. Dus ik ben ermee aan de slag gegaan. Toen had ik ook een lichtplan bedacht, maar ze hadden helemaal geen lichtman. Maar toen zijn die meiden van de backingvocals, die zijn toen heel fanatiek dat gaan opschrijven wat dat dan moest zijn dat lichtplan, en die gaan nu elke keer in een zaal met de lichttechnicus van de zaal zitten en die zeggen van: nee, daar moet een lamp zo en daar moet een lamp… Dus die hebben gewoon die taak op zich genomen. Dus ja, je kunt altijd wel een weg vinden.

[51:47] Melanie Esther:

Maar dat geloof ik ook wel van, er zijn zoveel mogelijkheden zonder je eigen mee te nemen. En als je dat ziet, dan zie je ook hoeveel je wel al kunt doen met wat er is, met wat je gewoon wordt aangereikt omdat het er staat. Misschien kun je niet een eigen scherm meenemen, maar staat er wel een televisiescherm bijvoorbeeld. Ja, “if it does the job” en het past bij je, dan kan dat ook al het verhaal vertellen.

[52:11] Titus:

Ja, en een mooi en groot effect hoeft helemaal niet duur te zijn of moeilijk. Snap je? Als je opeens al het licht uit doet en er is nog maar een spot aan die heel klein op iemand staat, dat is al zo’n enorme sfeerverandering. 

[52:27] Melanie Esther:

Ja, dat is voor ons wel ook een van de belangrijkste dingen om mee te geven met deze podcast, waar we het met Toon ook veel over hebben gehad. Van dat stukje: met zo weinig middelen kun je alsnog heel veel. En nou ja, deze hele aflevering gaat over wat kun je met je lijf? Wat kun je met spanning? Je verhaal, communicatie, houding, opstelling, dat kost allemaal niks natuurlijk.

[52:48] Vincent:

Ik ben eigenlijk wel benieuwd – we hebben nu een tijdje gepraat over jouw tips, advies, visie op wat popartiesten zouden kunnen doen, verbeteren, anders zouden kunnen doen. Als jij zelf over dat onderwerp nadenkt, welke richting zou jij dan zeggen van: let hierop. Of zijn er dingen die we nu nog niet hebben aangehaald waarvan jij zou zeggen, dat is eigenlijk wel belangrijk om in deze podcast te betrekken?

[53:16] Titus:

Nou ja, het belangrijkste is, waar we het geloof ik in het begin over hadden, is dat: neem niks voor lief aan. Denk niet dat dingen horen op een bepaalde manier. Ik zit ook heel vaak te kijken naar een voorstelling die ik aan het regisseren ben, of het nou een concert is of iets anders, en dan denk ik na twee minuten: wacht even, nu verslapt mijn aandacht. Dus nu moet er iets gebeuren. Weet je wel? Wat zou ik leuk vinden dat er nu zou gebeuren? En dat ga ik dan gewoon doen. Dat is het fijne van regisseur zijn, dan mag je gewoon zeggen van, “okee, val nu van je stoel.” Weet je wel? Plotseling. Ik noem maar wat. En dan vraagt iemand, “waarom?” Ik zeg, “ja, daar heb ik zin in. Dat er iemand nu van zijn stoel valt.” En dan verzin ik later wel een reden. Maar dan gebeurt er ten minste wat. Weet je wel, zo. En zo kun je ook over concerten nadenken.

[54:14] Vincent:

Dit doet me denken aan, ik denk twee jaar geleden, dat – ik was toen bezig met het maken van een show met een act, en wij hadden toen de kans om naar Parijs te gaan en daar – nou ja, dat was een soort masterclass van William Bowerman, en dat is de creative director, musical director van onder andere Dua Lipa.

En na die masterclass toen bleven wij met hem achter in die studio in Parijs en daar was een grote spiegelwand eigenlijk ook in die studio. En toen ging hij met de zangeres eigenlijk voor die spiegel staan en toen zei hij, “dit doe ik eigenlijk ook met Dua en met andere artiesten waarmee ik werk”, van: wat zou jij jezelf willen zien doen? Van ga is voor die spiegel staan en doe dat.

Als jij in het publiek zou staan, wat zou jij nu moeten doen? En wat daarna? En wat daarna? En kun je dat, doe dat dan gewoon is. En zo kwam er eigenlijk heel natuurlijk een plaatje naar voren van oh ja, mijn beweging moet groter en, oh ik wil hier juist stilstaan.

[55:26] Melanie Esther:

Letterlijk die reflectie zien.

[55:27] Vincent:

Ja, heel letterlijk gewoon voor de spiegel gaan staan en ze had letterlijk ook gewoon een waterflesje in haar hand, weet je, als microfoon. En wat wil je jezelf zien doen op dat podium?

[55:39] Titus:

Ja, heel goed ja.

[55:41] Vincent:

Ga die confrontatie aan.

[55:42] Titus:

Nou ja, en denk in verrassing dan. Hoe kun je je publiek toch elke keer weer verrassen met iets visueels of iets in de muziek of iets – ja.

[55:52] Vincent:

We gaan langzaam richting het einde van dit gesprek toe. ik ga zo dadelijk als laatste vraag nog vragen of jij nog toevoegingen hebt, dingen die je opnieuw zou willen onderstrepen, aanstippen, dingen waarvan je denkt dat, he, stel je voor dat je één ding zou moeten meenemen uit deze aflevering, laat het dan dit zijn.

Maar voordat we daar zijn, heb ik nog de alien vraag. En dat is een vraag die ik dit seizoen aan elke gast ga stellen. En met die vraag probeer ik tot de essentie te komen van waar we het nou eigenlijk over hebben in deze afleveringen. En die gaat als volgt: stel je voor er land een alien op aarde, en die weet dus helemaal niks van onze cultuur of van onze gewoontes af of wie wij zijn. En jij krijgt de kans om die alien mee te nemen naar een concert en dat is jouw manier om die alien eigenlijk iets te leren over ons. Hoe zou je die alien dan uitleggen wat een concert is?

[56:50] Titus:

“Spreekt die alien Nederlands?” is dan mijn tegenvraag.

[56:53] Vincent:

Nou, ja, voor deze podcast wel.

[57:00] Titus:

Kijk, in mijn ogen is een artiest toch een soort – heeft toch een soort hogepriester functie. Namelijk die vertolkt een soort collectief gevoel. Of dat nou vreugde is of pijn of… Dus de artiest is een medium voor wat wij als hele zaal kennen. En door dat nummer opnieuw kunnen beleven. En omdat het collectief is biedt het ook troost. Snap je? Een optreden geeft je het gevoel dat we met de hele mensheid in hetzelfde schuitje zitten en dezelfde problemen meemaken. Maar elkaar dus ook kunnen helpen om daar overheen te komen. Zoiets. En de artiest is het kanaal waar doorheen dat stroomt.

[57:52] Melanie Esther:

Mooi.

[57:55] Vincent:

Tot slot, heb jij nog laatste tips, advies, dingen die je wilt benadrukken, dingen die er nog niet zijn gezegd die nog in deze aflevering zouden moeten zitten?

[58:07] Titus:

Nou, ik heb in de loop van de tijd met heel veel mensen gewerkt en er viel me op een gegeven moment op een verschil wat eigenlijk tamelijk simpel en helder is. Dat ik dacht: je hebt mensen die stappen het podium op om iets te komen halen en je hebt mensen die stappen het podium op om iets te komen brengen. En die laatste categorie daar kan ik wel iets mee. En ik denk ook dat het goed is als artiest om je te realiseren of je af te vragen wat je komt brengen en je daarmee bezig te houden.

[58:42] Vincent:

Mooi.

[58:43] Melanie Esther:

Ja, heel mooi.

[58:44] Vincent:

Dankjewel. Dankjewel voor al jouw wijsheid en kennis en dat je die met ons wilde delen in deze aflevering.

[58:52] Melanie Esther:

Ja, heel erg bedankt

[58:54] Vincent:

Ik vond het een heel tof gesprek.

[58:56] Titus:

Ik vond het ook een mooi gesprek.

[58:57] OUTRO

Leuk dat je luisterde naar The Live Coaches. Ik ben Vincent de Raad en ik ben Melanie Esther, en in deze aflevering gingen we in gesprek met Titus Tiel Groenstege over Performance.

Volg ons op Instagram via @thelivecoaches om op de hoogte te blijven van nieuwe afleveringen, foto’s en video’s van alle voorbeelden die voorbij zijn gekomen en meer. Alle informatie over onze coachings vind je op onze website: www.thelivecoaches.nl.

Heel erg bedankt voor het luisteren en tot slot, heb je wat geleerd? Ben je geïnspireerd? Vond je dit een toffe podcast? Deel deze aflevering dan met je vrienden, dan maken we samen van elk optreden een ervaring.